Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΕΝΟΣ ΕΓΓΛΗΜΑΤΟΣ (Δοκίμιο)

Η ΑΝΑΤΟΜΙΑ ΕΝΟΣ ΕΓΓΛΗΜΑΤΟΣ (Δοκίμιο)

Πάντα με έβαζαν σε πειρασμό τόσα χρόνια οι ειδήσεις και ιδιαίτερα αυτές που συγκλόνιζαν το πανελλήνιο γιατί είχαν να κάνουνε με φόνο. Δεν με διακρίνει κανένα αστυνομικό δαιμόνιο και ούτε τρέφω λαγνεία για υποθέσεις μυστηρίου. Μεγαλώνοντας όμως χρόνο με το χρόνο άρχισα να παίρνω αποστάσεις από τον τρόπο που οι δημοσιογράφοι κάλυπταν τέτοια γεγονότα. Όλοι, ή σχεδόν όλοι κατά την ταπεινή μου άποψη, εξέταζαν τα γεγονότα περιγράφοντας την αυτονόητη κοινή λογική. Παραδείγματος χάριν. Ο φονιάς ήταν πάντοτε το τέρας και το θύμα είχε με το μέρος του, όλα τα δίκαια του κόσμου. Ναι αυτή είναι η μια πλευρά του νομίσματος και δεν θα έρθω εγώ σε καμιά περίπτωση να σας παρουσιάσω αντίστροφα τα πράγματα και δεν θα δικαιολογήσω ποτέ το άτομο που όπλισε το χέρι του με θανατερό εργαλείο κι αφαίρεσε μια ζωή, ποτέ. Για μένα άλλη είναι αιτία που με κάνει να θέλω να εξετάσω το θέμα.

Όλα ξεκίνησαν πριν από σαράντα χρόνια. Στην Αθήνα έγινε ένα φρυχτό φονικό και το πτώμα ανακαλύφθηκε τυχαία σε κάδο απορριμμάτων τεμαχισμένο. Όλη η Ελλάδα έφριξε. Οι εφημερίδες άρχισαν το χαβά τους (τότε δεν υπήρχε ιδιωτική τηλεόραση) Το ανθρωπόμορφο τέρας, ο στυγνός εγκληματίας, ο φονιάς και πολλά άλλα σχετικά κοσμητικά επίθετα. Ήταν τελικά ο άνθρωπος όλα αυτά;

Με αυτό το συγκεκριμένο έγκλημα, γιατί έγκλημα ήτανε όπως και να το κάνουμε, για εμένα έμελε να ‘’σπουδάσω’’ από κοντά μιαν άλλη οπτική πλευρά. The dark side of the moon που λένε. Οίδα αυτό που δεν απασχόλησε κανέναν όταν έσκασε η είδηση. Οίδα γιατί το ζευγάρι έφτασε ως εκεί και ίσως, όσο αντικειμενικά μπορούσα, να δώσω μια εξήγηση στο γιατί ο φονιάς ενήργησε κατ΄ αυτόν τον απεχθή τρόπο Από τότε με έπιασε η μανία να αναζητώ σε παρόμοια περιστατικά, κάθε πληροφορία που θα ικανοποιούσαν την έντονη απορία μου, στο γιατί ο κάθε φιλήσυχος άνθρωπος μπορεί από τη μια στιγμή στην άλλη να μετατραπεί σ’ ένα ανθρωπόμορφο τέρας και να φτάσει ως το έγκλημα.

Το πρώτο στοιχείο που πρέπει να βάλουμε σαν κορωνίδα αυτού του πονήματος, είναι πως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ευθείς εξ αρχής κι αυτό γιατί σίγουρα δεν παίρνουν τον ίδιο βαθμό, όσων αφορά τη βαρύτητα της πράξης, την κατηγορία που εντάσσουμε το κάθε έγκλημα. Γιατί άλλο είναι να έχεις να εξετάσεις ένα έγκλημα που σχεδιάστηκε και εκτελέστηκε εκ προμελέτης κι άλλο αυτό που οι συγκυρίες, η κακιά η ώρα που λέει ο λαός οδήγησε τον δράστη να ενεργήσει έτσι ώστε αυτό να μοιάζει ως ιδιαζόντως απεχθές όπως στην περίπτωση που σας προανέφερα ή στο προ ολίγον ημερών περιστατικό του Βελβεντού Κοζάνης Σημείωση: Σας θυμίζω με δυο λόγια το συμβάν. Ο δράστης, σύζυγος του θύματος πνίγει ή στραγγαλίζει τη σύζυγο του και στη συνέχεια την θάβει στο χωράφι του και προσποιείται ότι έχει εξαφανιστεί.

Ως άνθρωπο περισσότερο με αγγίζει η δεύτερη κατηγορία γιατί για την πρώτη παρακινούμενος από το συναίσθημα εύκολο μπορεί κι εγώ και κάθε άλλος να πει για τον φονιά τα χειρότερα λόγια και να τύχη της περιφρόνησης μας. Μερικές φορές όμως και εδώ, τα κίνητρα και η αλληλουχία των γεγονότων είναι τέτοια που μοιάζουν με το τυχαίο γεγονός.

1986 Ο δράστης είναι φοιτητής της ΑΣΟΕΕ. Παράλληλα εργάζεται σε ένα γραφείο και συνηθίζει σχολώντας να πηγαίνει σε μια καφετέρια κοντά στη δουλειά. Εκεί συναντά ένα πανέμορφο κορίτσι, μαθήτρια λυκείου.

Έρωτας με την...πρώτη ματιά. Σύντομα γίνονται ζευγάρι και ξεκινά μια σχέση πραγματικά θυελλώδης: χωρίζουν και ξανασμίγουν πολλές φορές, οι αντιπαραθέσεις τους είναι τέτοιας έντασης και συχνότητας που σε καμιά περίπτωση δεν μπορούν να χαρακτηριστούν «ερωτικά καυγαδάκια». Οι χαρακτήρες τους μοιάζουν αταίριαστοι και το μίγμα που δημιουργούν είναι εκρηκτικό. Παρόλα αυτά, παντρεύονται το Νοέμβρη του 1986, μα ούτε κι ο έγγαμος βίος συμβάλλει στην εξομάλυνση των διαφορών τους. Το αντίθετο μάλιστα.

Εκείνη είναι όμορφη και της αρέσει να βγαίνει και να διασκεδάζει, ενίοτε και να φλερτάρει, ενώ εκείνος είναι πιο κλειστός τύπος, που θέλει, όμως, να την εξουσιάζει κι οι τσακωμοί τους αρχίζουν να γίνονται εντονότεροι και να ξεπερνούν τα όρια. Μάρτυρες τον είδαν να την κακομεταχειρίζεται στην πλατεία του Αγίου Νικολάου και γνωστοί τους κατέθεσαν ότι ο δράστης  νοσηλεύτηκε στο ΚΑΤ μετά από «συζυγική συμπλοκή», όπου χτύπησε το πόδι του και κυκλοφορούσε για ένα διάστημα με πατερίτσες.

Το βράδυ της 24ης Ιουνίου 1987 επιστρέφουν μετά από διασκέδαση στο σπίτι τους, στα Κάτω Πατήσια. Η κοπέλα θέλει να συνεχίσουν την έξοδό τους, ο άντρας της διαφωνεί και μόλις περνάνε την πόρτα, ξεσπάει ο τελευταίος – και μεγαλύτερος – καυγάς. Η σύζυγός του με αφορμή τη διαφωνία τους, ξέσπασε σε βρισιές, του επιτέθηκε και προσπάθησε να τον χτυπήσει, εκείνος βγήκε εκτός εαυτού όταν άκουσε τη γυναίκα του να τον αποκαλεί «ανίκανο». Της όρμησε, την απώθησε βίαια και σύμφωνα με τον ίδιο: «Κάποια στιγμή την έσπρωξα καθώς παλεύαμε και έπεσε με το πίσω μέρος του κεφαλιού της στην κάτω γωνιά του κρεβατιού. Έμεινε ακίνητη. Στα αμέσως επόμενα λεπτά της εσωτερικής συναισθηματικής σύγκρουσης το ένστικτο της αυτοσυντήρησης τελικά επικράτησε των τύψεων που τον κατέκλυζαν κι έτσι, αντί να παραδοθεί, αποφάσισε να συγκαλύψει το έγκλημα.

Αυτό είναι το γεγονός. Προσωπικά έχω διαβάσει σελίδες ολόκληρες με αναλύσεις για το συμβάν. Στροβιλίζει όμως πάντα στο μυαλό μου το εξής ερώτημα. Θα μπορούσε αυτή η αποτρόπαια πράξη να μην είχε ποτέ συμβεί; Και η απάντηση που δίνω πάντα είναι πως ΝΑΙ. Κι αυτό είναι που με στεναχωρεί. Γιατί αναρωτιέμαι δυο νέα παιδιά να δίνουν ραντεβού ο ένας με τον θάνατο κι ο άλλος με τη φυλακή και ίσως με τις τύψεις του. Υπάρχει μια φράση που οι δικαστές τουλάχιστον πάντα εξετάζουν και είναι ‘’το γενεσιουργό αίτιο’’ ή αλλιώς το ‘’τις πταιει’’ Αυτόν το παράγοντα αν θα μπορούσε δηλαδή ο καθένας να ελέγξει τις συμπεριφορές του,  τα γεγονότα θα εξελίσσονταν διαφορετικά. Ο δικαστής δεν θα δικάσει ποτέ τη συμπεριφορά του θύματος, θα δώσει όμως ελαφρυντικά στον δράστη. Παραδείγματος χάριν. Η όμορφη και νεαρότατη σύζυγος επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω μια λαϊκή έκφραση, ‘’αν δεν ξύνονταν στην γκλίτσα του τσοπάνη’’, ίσως σήμερα να ζούσε. Βέβαια προς θεού αυτό δεν δίνει σε κανέναν το δικαίωμα να πάρει το νόμο με τα χέρια του και να της αφαιρέσει τη ζωή, αλλά να γιατί τελικά στη ζωή δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε σαν να σεργιανάμε στον παράδεισο. Η κοπέλα, θέλει να συνεχίσουν την έξοδο, παρ’ ότι επέστρεψαν στο σπίτι κι ο σύζυγος αρνείται. Φυσικό δικαίωμα και των δυο. Ποιος από εσάς θα ψέξει τον σύζυγο για την άρνησή του και θα δικαιολογήσει ως λογική τη συμπεριφορά της κοπέλας; Πιστεύω κανείς. Εδώ είναι και η πρώτη αιτία του καβγά που αν είχε αποσοβηθεί, δεν θα γίνονταν πιστεύω κι όλα τα’ άλλα. Και μόλις ανάψει ένας καβγάς, μύρια έπονται. Εκστομίζονται εκφράσεις που ταπεινώνουν που εξευτελίζουν που χτυπούν ακαριαία στο υποσυνείδητο που πολλοί αδαείς δεν το γνωρίζουν, οι πιο μορφωμένοι όμως ξέρουν πως  όλα αυτά εξάπτουν τον εμβρασμό ψυχής που εν τέλει συνηγορεί στην τέλεση τόσων και τόσων  φρικιαστικών  περιστατικών  που τελούνται δια χειρός ανθρώπων. Στερνή μου γνώση να σ’ είχα πρώτα λέει ο λαός, αλλά δεν την έχουμε δυστυχώς στην ώρα της. Κι έτσι η πανέμορφη μικρή κυρία ορμώμενη από το πάθος της νιότης της δεν εκτίμησε σωστά πόσο ο αυθορμητισμός της την έβαζε σε έναν θανάσιμο κίνδυνο για αυτό συνέχιζε το παιχνίδι της γάτας με τον ποντικό. Αν ήταν δε μεγαλύτερη σε ηλικία θα γνώριζε σίγουρα πως αφού οδήγησε τον σύζυγο της σε κατάσταση παροξυσμού, δεν χρειάζονταν να τον αποκαλέσει και  ‘’ανίκανο’’ χτυπώντας την Αχίλλειο πτέρνα του αρσενικού. Μετά από αυτό, όλα ήταν πιθανά να συμβούν. Και συνέβησαν. Τώρα αν από τη μανία του την στραγγάλισε ή αν από κάποιο βίαιο χτύπημα έπεσε και χτύπησε εκεί θανάσιμα, μικρή έχει για μένα σημασία. Σημασία έχει πως αν οι πράξεις του ενός ή του άλλου δεν ήσαν αυτές, το μοιραίο δεν θα είχε συμβεί.

Στο δεύτερο σκέλος τη υπόθεσης καλούμαστε να ερμηνεύσουμε την αποτρόπαια σκέψη που το θύμα έκανε πράξη, να τεμαχίσει και να εξαφανίσει το πτώμα. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης τελικά επικράτησε των τύψεων που τον κατέκλυζαν κι έτσι, αντί να παραδοθεί, αποφάσισε να συγκαλύψει το έγκλημα. Η λογική υμών των κοινών ανθρώπων εδώ δεν χωρά να αποδώσει συγχώρεση. Η επιστήμη όμως το αναγνωρίζει ως πράξη χωρίς βέβαια να την δικαιολογεί. Κατανοεί όμως την αλληλουχία της σκέψης αυτής και της αποδίδει κάποια ελαφρυντικά. Καίριο το δίλλημα την ώρα αυτή. Κι ο καθένας πιθανά αναρωτιέται ‘’Φυλακή’’ ή ‘’αποσιώπηση’’; Αν παρ’ ελπίδα επιλέξει τη δεύτερη ενέργεια από εδώ και πέρα εξυφαίνονται ζωώδεις συμπεριφορές που πολλές φορές δεν τις χωρά ο νους. Όλα όμως μοιάζουν νομοτελειακά ‘’λογικά’’ στο μυαλό του δράστη, αρκεί να τον οδηγήσουν στη δική του λύτρωση. Τίποτα δεν θα τον σταματήσει να φτάσει στο τέλος όλων όσων σκέφτηκε. Εδώ ο άνθρωπος λειτουργεί μυσταγωγικά σαν κτήνος σε πείσμα όλων υμών που ανατριχιάζουμε στη θέα τέτοιων γεγονότων. Ακόμα κι εδώ όμως για μένα χωρά η σκέψη πως ‘’αν δεν είχαν συμβεί όλα τα προηγούμενα ο ‘’άνθρωπος’’ θα εξακολουθούσε να συμπεριφέρεται ως άνθρωπος και ούτε γάτα, ούτε ζημιά.

Μαντζούρης Κων/νος

Ιανουάριος 2016